Φωτιστικά Αντίκες - Ανέστης Μόσχος

Σαν παλιό… φωτιστικό
ΜΕ ΜΠΡΟΥΝΤΖΟ ΚΑΙ ΜΑΝΤΕΜΙ

Ένας χώρος από το παρελθόν: το εργαστήρι του Ανέστη.

Αφιέρωμα στο κατάστημά μας το 1990 από το περιοδικό «Ιδέες και Λύσεις». Από το 1978 μέχρι σήμερα, 32 ολόκληρα χρόνια συνεχίζουμε με την ίδια αγάπη για το παλαιό φωτιστικό.

Βρισκόμαστε στην Αθήνα του 1990, ή στο μακρινό Μεσαίωνα, σε κάποιο από κείνα τα εργαστήρια των σιδεράδων, απ’ όπου βγαίνανε λεπτοδουλεμένα αριστουργήματα. Ανεβαίνουμε τα σκοτεινά, στενά σκαλιά ενός παλιού διώροφου κτιρίου στο κέντρο της Αθήνας, κι ο χρόνος φαίνεται να γυρίζει πίσω. Σ’ ένα μεγάλο χώρο, όπου μπαίνουμε από μία παλιά πόρτα, που τρίζει, βρίσκεται το εργαστήριο επισκευής παλιών φωτιστικών του Ανέστη.

Γύρω μας ράφια με σκονισμένα παλιά γυαλιά από λάμπες, στους πάγκους μπρούντζινα εξαρτήματα, εργαλεία. Στους τοίχους δεν έχει μείνει σπιθαμή που να μην έχει το καρφί της! Από κει θα κρεμαστεί κάποιο σπάνιο κομμάτι, κάποιο απίθανο εξάρτημα, που κάποτε θα το ανασύρει θριαμβευτικά ο Ανέστης, για να μπορέσει να επισκευάσει μια πολύτιμη παλιά λάμπα.

Παράταιρα, μέσα σ’ αυτήν την ατμόσφαιρα παρελθόντος, φαίνονται δύο πράγματα: τα μοντέρνα μηχανήματα (τρυπάνι, σιδηροπρίονο, κ.λπ.,) και… ο Ανέστης! Πραγματικά, ο νέος άνθρωπος με το μπλουτζίν και το ντροπαλό ύφος που μας υποδέχθηκε στο κεφαλόσκαλο, καθόλου δεν ανταποκρίνεται σ’ αυτό που περιμέναμε: εμείς φανταζόμαστε πως θα βρούμε κάποιον ηλικιωμένο τεχνίτη που να δουλεύει το μαντέμι και τον μπρούντζο καμία εξηκονταετία!
«Εξηκονταετία δεν έκλεισα ακόμα», μας λέει ο Ανέστης, «αλλά βρίσκομαι ήδη δεκαπέντε χρόνια σ’ αυτήν τη δουλειά». Εντυπωσιακό ότι ξεκίνησε τόσο νέος, κι ακόμα εντυπωσιακότερο το ότι δεν πήρε την τέχνη από τον πατέρα του, αλλά κάθισε μόνος του και παιδεύτηκε να μάθει τα μυστικά της.
«Μ’ αρέσει να διαλύω και να ξανασυνθέτω παλιές κατασκευές, μ’ αρέσει να φτιάχνω απ’ την αρχή το κομμάτι που λείπει, όμοιο με κείνο που καταστράφηκε. Σ’ όλους δεν αρέσει να δίνουν καινούργια ζωή σε όμορφα παλιά πράγματα; Εγώ το ‘κανα επάγγελμα».
Όλη την ώρα που μας μιλάει, συνεχίζει να δουλεύει. Με το τρυπάνι του ανοίγει τρύπα σε μια σκαλιστή μπρούντζινη βάση. Πάνω απ’ το κεφάλι κρέμεται ένα τεράστιο λεπτοδουλεμένο φωτιστικό. «Το βλέπεις αυτό; » μου λέει. «Είναι της εποχής του Ναπολέοντος».
«Το αναγνώρισα σε πίνακα που έδειχνε το Ναπολέοντα στο παλάτι του. Είχε εκεί ζωγραφισμένο ένα όμοιο με τούτο».

Σήμερα ο Ανέστης δε δουλεύει μόνο τα φωτιστικά που του πάνε οι πελάτες του για επισκευή, έχει μαζέψει κι αυτός μερικά παλιά κομμάτια, τα επισκευάζει, και τα πουλάει η γυναίκα του σ’ ένα μικρό μαγαζί που έχουν ανοίξει στην οδό Νορμάνου, κάθετο στην Ερμού, κάτω απ’ την πλατεία Μοναστηρακίου. «Επισκευάζω φωτιστικά αντίκες από την εποχή του φωταερίου, και πιο παλιά, από το πετρέλαιο. Το δυσκολότερο πράγμα είναι να έχει σωθεί το γυαλί, γιατί είναι το πιο εύθραυστο. Γι’ αυτό, τώρα, τα γυαλιά έχουν ακριβύνει πολύ, και τ’ αντιγράφουν, βγάζουν καινούργια , απομιμήσεις».

Τα παλιά γυαλιά στο εργαστήριο του Ανέστη μπορεί να είναι σκονισμένα. Αλλά είναι προσεκτικά τοποθετημένα, το ένα δίπλα στο άλλο, σε ράφια από ντέξιον. Μικρά και μεγάλα, για επιτραπέζια φωτιστικά και για απλίκες, φυλάγονται σ’ ένα διπλανό μικρό δωμάτιο που δεν μπαίνει κανένας. «Τώρα φτιάχνω και απλές βάσεις από μπρούντζο για επιτραπέζια φωτιστικά. Έχουν πολύ καλύτερη τιμή από τις παλιές κι είναι δουλεμένες με την ίδια τεχνική, στο χέρι. Έτσι μπορεί να αξιοποιήσει κάποιος ένα όμορφο παλιό γυαλί που του ‘χει μείνει, και να το χαίρεται πάνω στο γραφείο του».

Ο Ανέστης δε διανοείται να πουλήσει καινούργιες βάσεις για αντίκες. Δεν καταλαβαίνει, μάλιστα, πώς θα ‘ταν δυνατόν κανείς να μπερδέψει τις μεν με τις δε. «Έχουν τελείως διαφορετικό φινίρισμα. Μια φορά να δεις μια καινούργια μπρουντζοδουλειά δίπλα σε μια παλιά, το καταλαβαίνεις αμέσως», μας λέει. Κι αν κάποιος παρ’ όλα αυτά δεν τις ξεχωρίζει; «Αν δεν είναι κάτι ακριβό, ας το πάρει, αν του αρέσει. Έτσι κι αλλιώς και σήμερα οι τεχνίτες δουλεύουν τον μπρούντζο με αγάπη. Μόνο τα παλιά αξίζουν;»

Αφήσαμε τελευταίες τις ερωτήσεις για το μαντέμι. Κι αυτό επισκευάζεται; «Μέχρι πριν από λίγο καιρό, όταν έσπαγε, δε διορθωνότανε το μαντέμι», λέει ο Ανέστης. «Σήμερα μπορεί να κολληθεί με ειδική κόλλα. Φυσικά, αν χρειάζεται, μπορεί και να γίνει καλούπι για να ξαναχυθεί κάποιο κομμάτι. Επειδή όμως αυτή είναι μια δύσκολη κι ακριβή ιστορία, γίνεται μόνο αν πρόκειται για κάποιο κομμάτι αξίας».

Αν έχετε κι εσείς μια λάμπα αγαπημένη από τη γιαγιά σας, που χρειάζεται διόρθωμα, ο Ανέστης μπορεί να σας βοηθήσει. Μόνο… μη βιάζεστε. Το μεράκι και η αγάπη στο παλιό θέλουν το χρόνο τους, δεν υποκύπτουν στους σημερινούς ρυθμούς.

Στον τοίχο καρφιά και καρφάκια, απ' όπου κρέμονται τα πιο απίθανα εξαρτήματα.

Πάνω απ' το κεφάλι του το μεγάλο φωτιστικό αντίκα, που ο Ανέστης το είδε σε ζωγραφική δίπλα στο Ναπολέοντα.

Το μικρό μαγαζί της Ρούλας γεμάτο παλιά φωτιστικά.